Obo

Oerwoud. Niet zomaar een bos. Beneden me is het geel verdwenen. Ik zie alleen maar vaal groen. De flight tracker vertelt me dat we ergens boven Obo vliegen. Waar is dat? Zambia, Tanzania? O, Centraal Afrikaanse Republiek, aldus de landkaart. Zo’n 10 kilometer beneden me wonen vermoedelijk kikkers, boomslangen en bavianen. Parkieten kwetteren de hele dag door en insecten zoemen. Chimpansees jagen er op colobusapen en slaan noten kapot met een steen. De jongen kijken de kunst af; jong geleerd, oud gedaan. In gemeenschappen van pak-hem-beet 40 tot 50 leven ze in hun eigen homeland met hun eigen verwanten, liefkozingen en ruzies. Ze hebben hun eigen sociale cultuur, hun eigen politiek met macht en dominantie, intriges en conflicten. Ze houden elkaar voor de gek. Bij een bezoek aan een dierentuin word ik altijd een beetje zenuwachtig als een chimpansee me in de ogen kijkt. Wie bestudeert wie?

Een vergelijking tussen mensapen en mensen is ontnuchterend. Conclusie: we lijken in alles op elkaar. Deze frontale aanval op ons zelfbeeld kan slechts met één wapen  gepareerd worden. We hebben onze taal. Daarmee kunnen we de smadelijke waarheid toedekken. Wij zijn de enige dieren die zichzelf voor de gek kunnen houden.

Frans de Waal noemt in De Aap in Ons een onderzoek naar machtsmotieven bij managers en bestuurders. Hierin werd gevraagd hoe zij tegenover het fenomeen ‘macht’ stonden. Het bestaan van macht in organisaties was hen niet onbekend, maar ze het ging hen vooral om dienstbaarheid, verantwoordelijkheid en – toegegeven – prestige. Machtshonger kwam in hun vocabulaire niet voor.

De Waal windt er geen doekjes om. Met het woord dienstbaarheid retoucheren we onze wil tot macht. ‘Het is verfrissend om met chimpansees te werken; zij zijn de eerlijke politici naar wie wij allemaal verlangen.’  

Hoezo Afrika geen cultuur? Onder mij ligt de oorsprong, het cultuurprimaat – van Lucy tot Livingstone. Ze zeggen dat je daar zowel dicht bij de natuur bent als dicht bij de cultuur. Zal ik er straks, daar beneden iets van meekrijgen? Ik ben benieuwd.