0-1

Wanneer ik een gesprek aanknoop, heb ik daar doorgaans een bedoeling mee. Ook met een ‘social talk’. Vaak wil ik iets gedaan krijgen van mijn gesprekspartner. Een avance - een soort ‘copulatie light’ zakmaarzegguh. Het voorspel bestaat uit een beetje gezelligheid, een vleugje diepzinnigheid, vanzelfsprekend ook enige bescheidenheid – een subtiele versie van dikdoenerij –,een spatje humor, zie maar. Dit alles om mijn mogelijkheden in te schatten. Met een beetje geluk komt dan het moment dat ik mijn kans schoon zie; ik probeer te scoren. Dat moet zo onopvallend mogelijk gebeuren en bij voorkeur naadloos overgaan in het naspel – de nog wat uitgerekte gezelligheid of nog vlug even wat interesse tonen in mijn gesprekspartner. Ten slotte een passend einde zoeken. Ik chargeer een beetje, maar met alle goede bedoelingen is dat wel zo ongeveer de anatomie van het gesprek.

Hier in Malawi heb ik vanzelfsprekend ook mijn vooropgezette bedoelingen. Niet zelden met enige urgentie. Hitte, diarree, muggen, slecht slapen – ongemakken moeten bezworen worden. Dat geldt ook voor het aanschouwen van armoede en ziekte, gecombineerd met die onverbeterlijke levensvreugde. Het is ondoenlijk om dit in zijn naakte vorm, zonder enige afweer waar te nemen. Dus heb ik zo mijn bezweringen – respectvolle gebaren, minnelijke groeten en soms een fooi. Wat anders? Bij voorkeur wil ik me als blanke onderscheiden. Ik moet dringend duidelijk maken dat ik geen afstammeling ben van een koloniale machthebber, geen verwante van een rijke patser. Ik ben gewoon aardig, zo ongeveer net zoals zij en ik wil dat zij dat ook vinden.

Bij de ingang van het Nyika Park is een kleine store. Ik loop naar binnen. ‘How are you, muli bwanji, diri bwino, enzovoort’ (voorspel). Resultaat: een grote glimlach op het pikzwarte gezicht van de winkelier en twee klanten. Ik koop twee coke en een rol WC-papier. Dan komt het moment om sympathie te scoren. ‘What was the result of yersterdays match?’ Onverwacht toon ik interesse in de actualiteit. Nu moet je weten dat gisteren in Lilongwe de WK voorronde interland tussen Malawi en Ghana is gespeeld. Een nationale happening van het kaliber David tegen Goliath. En tevens de reden dat wij geen enkele plek meer konden bemachtigen in de bus van Blantye naar Lilongwe. Moesten we verdorie een taxi nemen van zo’n 300 km!

Het gezicht van de winkelier en zijn klanten vertrekt. Ze zijn zichtbaar verlegen met mijn vraag. Met moeite stamelt de winkelier dat Malawi met 0-1 verloren heeft. ‘Oh, that’s a pity. I hope that Malawi wins next time.’Ik vertel nog even dat er een Ghanese international bij Heracles Almelo speelt (naspel). En, o ja! Ik wil nog TNM Airtel prepaid. ‘Thank you, bye bye, God bless you’ en hopla de auto in. Nou moe, ik heb ze hier wel vrolijker gezien.

Natuurlijk vinden ze het jammer dat Malawi verloren heeft, vertelt Patrick me, maar dat is niet het punt. Een Malawiaan brengt bij voorkeur geen slechte boodschap. Hij wil vooral dat jij je op je gemak voelt, daar gaat het om. Het sociale aspect is het belangrijkste. Jij moet je goed voelen, dus wil hij je niets negatiefs vertellen.

Terwijl ik dit schrijf, zit ik op 2500 meter hoogte, in Nyika Park in een lodge. Op de rit hiernaar toe hebben we flink wat wildlife gezien. Wat een prachtige, uitgestrekte hoogvlakte!

In de lodge zijn we van alle gemakken voorzien, inclusief warme douche en open haard. ´s Avonds wordt het hier koud. Agi, de housemaid, staat volledig tot onze beschikking. Ze doet alles – koken, wassen en vuur maken. Ze is attent, vriendelijk en zeer bescheiden. Een ware beproeving voor een rijke koloniaal! Regelmatig groet ik haar. ‘Are you doing well?’ Zonder effectieve bezwering is het niet uit te houden. Trees knoopt een gesprekje met haar aan. Over de kinderen die we overal horen, zelfs hier in het game reserve. Of ze zelf ook kinderen heeft. Ja, twee – een meisje van 5 en een jongen van 3. Of haar man hier ook in het park werkt. Met een verlegen glimlach antwoordt ze dat hij 3 jaar geleden overleden is. Verbijsterd kijken Trees en ik elkaar aan. Maar het gaat goed met haar, zo voegt ze eraan toe. Ze is heel blij met de hulp van enkele broers en dat ze door hier te werken haar kinderen kan voeden. Trees stamelt nog iets van ‘Oh what a pity’ en blijft vervolgens sprakeloos naar de grond kijken. Social talk tegen goede boodschap: 0-1.